Samen voor een schone oceaan

• De ene diersoort is kwetsbaarder dan de andere voor het inslikken van plastic. Al dat plastic kan ertoe leiden dat ze minder gaan eten omdat ze geen hongergevoel meer hebben. Of hun maag raakt ervan geblokkeerd. Neem bijvoorbeeld dolfijnen: dolfijnen jagen in groepen op vis, zoals makreel en haring. In groepsverband zorgen ze ervoor dat die vissen steeds dichter op elkaar gaan zwemmen. Onder water ontstaat er een soort wolk vol vis, waarna de dolfijnen alleen nog maar hoeven te happen om beet te hebben. De kans bestaat echter dat er kleine stukjes plastic in die vissen zit. Dolfijnen eten dus vissen inclusief het plastic dat die vissen ingeslikt hebben.
• Meestal kan niet achterhaald worden waar het ingeslikte plastic oorspronkelijk vandaan komt, maar soms is dat wel duidelijk. In 2012 werd een dode mannetjespotvis aangetroffen op een strand in Spanje in een regio waar veel groenten en fruit gekweekt wordt. Deze regio exporteert ook naar onze supermarkten. Van al het plastic in het kadaver konden wel 26 stukken direct gerelateerd worden aan die landbouwactiviteiten. Hieronder waren plastic plantenpotjes en 30 m² afdekplastic.

• Als dolfijnen, of andere zeezoogdieren zoals zeehonden en walvissen, gevangen raken in de scherpe nylon draden van visnetten, dan riskeren ze hun vinnen of staart te verliezen. Zo diep kunnen die draden dus in het vlees snijden! Verstrikking kan nog allerlei andere gruwelijke gevolgen hebben, zoals uithongering en het ontstaan van ontstekingen of vergroeiingen. In al deze gevallen wordt een dier minder vitaal. Dat betekent dat het dier minder energie heeft, minder goed voedsel kan vinden of minder nageslacht krijgt. En dan is er nog de kans dat ze door verzwakking eerder slachtoffer woorden van roofdieren die op zoek zijn naar een gemakkelijke prooi…
• Ook dolfijnen zijn nieuwsgierig naar achtergelaten visnetten, waarin ze gevangen raken. Dolfijnen zijn zeezoogdieren en moeten zo nu en dan even boven water komen om adem te halen. Als ze dat niet kunnen, bijvoorbeeld doordat zij verstrikt zijn geraakt in visnetten, dan kunnen ze stikken. Andere zeedieren komen dan weer op visnetten af om de dode dieren te eten. Hierdoor wemelt het van leven rond de visnetten. Wat de dieren die daarop afkomen niet weten, is dat ook zij gevangen kunnen worden door de netten. Het voedsel dat zij dan eten, is dus wel degelijk een gevaar voor hen! De vervuiling gaat helaas zo snel dat diersoorten geen tijd krijgen om die gevaren te leren kennen of erop te kunnen anticiperen.

• Hoe kleiner de deeltjes plastic in water, des te groter de kans dat meerdere soorten zeedieren ze inslikken of binnenkrijgen. Weekdieren, zoals mosselen en oesters, filteren zeewater en krijgen daarbij microplastics binnen.
• Schelpdieren staan regelmatig bij de mens op het menu. Als je vis eet, is de kans klein dat je microplastics binnenkrijgt. De organen waar ze in kunnen zitten, worden altijd verwijderd. Bij schelpdieren is dat niet het geval.  Zo krijg je met bijvoorbeeld mosselen altijd microplastics binnen. Het overgrote deel hiervan verlaat het lichaam weer via je ontlasting, maar de allerkleinste deeltjes verspreiden zich misschien toch door het lichaam. Wat het mogelijke effect daarvan is, is nog grotendeels onbekend.

• Organische gifstoffen hechten zich aan plastic, zoals een magneet ijzer aantrekt. Met het plastic dat een dier binnenkrijgt, komen die gifstoffen ook in het lichaam van dat dier terecht. Deze stoffen kunnen zich ophopen in het weefsel. Ook ziekteverwekkende bacteriën kunnen zich aan plastic hechten. Dit vormt weer een ander gevaar. Via drijvend plastic kunnen die ziektekiemen zich over grote afstanden verspreiden. Hierdoor kunnen dieren die anders nooit met de ziektekiemen in aanraking gekomen zouden zijn, tóch geïnfecteerd raken.

Al het plastic dat je in huis haalt of onderweg ergens koopt, wordt eigenlijk alleen voor jou geproduceerd. Jij bent namelijk degene die het gebruikt en daarna weggooit. Dit betekent dat al het plastic dat je weet te vermijden nooit afval kan worden en dus ook niet in zee terecht kan komen. Meestal gaat het om verpakkingsplastic. Probeer dus producten te kopen die niet in plastic verpakt zijn.

En daar is een mooi trucje voor: begin niet in de winkel, maar bij jouw eigen vuilnisbak. Keer die een keer om en verspreid dan al het afval over de grond. Wat zijn de stukken van plastic? Kijk of je per item hetzelfde product zonder plastic zou kunnen kopen. Brood hoeft bijvoorbeeld niet in een plastic zak. Je kunt namelijk ook gewoon jouw eigen katoenen broodzak mee nemen naar de bakker en hem vragen het brood daarin te doen. Zo zijn er veel alternatieven! Je kunt ook voor producten kiezen die je kunt hergebruiken. Dan hoeft vanzelfsprekend een stuk minder te worden weggegooid.

Er zijn mensen die laten zien dat je zonder afval kunt leven en dat dat veel gemakkelijker is dan je zou denken. De meeste mensen zullen plastic echter blijven gebruiken. Heb je plastic afval? Lever het dan gescheiden in. Een deel daarvan kan dan namelijk gerecycled worden en omgetoverd worden tot nieuwe producten.

Vind jij plastic op straat? Raap het dan op en gooi het in een prullenbak. Doe dat niet alleen een enkele keer, maar maak er een gewoonte van. Veel mensen combineren het uitlaten van een hond of een strandwandeling met het opruimen van afval. Sta je bij een bushalte te wachten, wat let je om de blikjes en flesjes even in een prullenbak te gooien? Of ga lekker joggen in de natuur en buk als extra oefening bij elk flesje of zakje. Deze manier van collectief opruimen wordt steeds meer de norm. Zo houden we met z’n allen niet alleen onze eigen leefomgeving schoon, maar zorgen we er ook samen voor dat er geen plastic in meren, rivieren en tenslotte in zeeën terecht komt!

Veel moeilijker is het om microplastics te vermijden die in de natuur terechtkomen door slijtage. Autobanden, die bestaan uit een mix van rubber en kunststoffen, slijten namelijk gemakkelijk door simpelweg met de auto te rijden. Of wat dacht je van de slijtage van synthetische kleding? Dat laatste gebeurt vooral door machinaal wassen of drogen. Oh ja en let ook op bij verzorgingsproducten. Lang niet alle cosmetica is vrij van microplastics.

Download de app en check jouw verzorgingsproducten op plastic ingrediënten. Zo weet je zeker dat bijvoorbeeld jouw shampoo of tandpasta geen microplastics door het doucheputje spoelen en zo in de zee terecht kunnen komen.

Wil jij weten wat jouw plastic footprint exact is of wil jij jouw footprint verkleinen? Download dan de app en verminder jouw eigen gebruik van plastic.